Cafeïne is een stof die van nature voorkomt in koffie, en in kleinere hoeveelheden ook in thee. Ook energiedrankjes, energieshots, cola, ijsthee, drankjes met guarana, chocolade en chocolademelk bevatten cafeïne. Vaak is het ook een bestanddeel van pijnstillers.
Cafeïne kan, afhankelijk van de hoeveelheid, zowel positieve en negatieve effecten hebben. Bij een kleine hoeveelheid, vergelijkbaar met de hoeveelheid in 1 à 2 kopjes koffie, heeft cafeïne een opwekkende werking. Het verdrijft het gevoel van vermoeidheid en maakt je wat alerter.
Een teveel aan cafeïne kan nadelige effecten hebben. Wat te veel is, verschilt sterk per persoon. Niet iedereen is even gevoelig voor de werking van cafeïne.
Een algemene waarschuwing voor cafeïne geldt voor kinderen, zwangeren, personen met hart- en vaatziekten en epilepsie. Kinderen onder de 13 jaar wordt het gebruik van cafeïnerijke producten als koffie en energiedrankjes ontraden. Jongeren tussen 13 en 18 wordt aangeraden om consumptie van cafeïnerijke producten te beperken tot 1 consumptie per dag. Zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven wordt het gebruik van koffie en energiedrank ontraden of hen wordt geadviseerd dit sterk te beperken.
Wie veel energiedrankjes of koffie drinkt en daar opeens mee stopt of overstapt op cafeïnevrije koffie, kan last krijgen van ontwenningsverschijnselen.
Cafeïne kan uit koffiebonen worden verwijderd. Dit proces noemt men cafeïne-extractie. Eén methode gebeurt met behulp van superkritische koolstofdioxide. Dit is een toepassing van het kritische punt van koolstofdioxide.